Άρθρο της Ειρήνης Ραϊδη, Ψυχολόγου , Ειδικευμένης στη Συστημική Ψυχοθεραπεία
Τέμπη 2003 – Τέμπη 2023
Ατύχημα με λεωφορείο που στοίχισε τη ζωή 21 μαθητών – Σιδηροδρομικό «ατύχημα» που στοίχισε τη ζωή 57 νέων συνανθρώπων μας, κυρίως φοιτητών.
Σε σοκ η κοινωνία. Σε κρίση οι θεσμοί. Η οργή και η θλίψη, απέραντη σαν θάλασσα, μας κατακλύζουν. Το τραγικό, το άδικο, η θυσία τόσο νέων ανθρώπων πνίγει το λαό και τον εξωθεί στους δρόμους, σε διαμαρτυρίες αλλά και σε ουρές για αιμοδοσία – μια μικρή βοήθεια για τους τραυματίες. Ο καθένας μας μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του είτε ως επιβάτη της μοιραίας αμαξοστοιχίας είτε ως γονιό που έχασε το παιδί του τόσο άδικα, ως φίλο, συμφοιτητή, σύντροφο των ψυχών αυτών… Κανένα δεν αφήνει ασυγκίνητο κάτι τέτοιο.
Και μια ακόμη τραγική δυσκολία για τους συγγενείς των θυμάτων: το θέμα της ταφής. Το πρώτο βήμα για την επεξεργασία του πένθους είναι η ταφή. Σε τόσο ξαφνικά και βίαια γεγονότα, για να αποδεχθεί η οικογένεια την αλήθεια της απώλειας, χρειάζεται μια εικόνα, την εικόνα του άψυχου σώματος ή έστω κάτι που να πιστοποιεί ότι ο άνθρωπός τους είναι νεκρός… Κάτι που θα «χαιρετήσουν» γιατί έχει τεράστια συμβολική σημασία ο αποχαιρετισμός του αγαπημένου προσώπου. Τα κλειστά φέρετρα, η σύσταση από το υπουργείο και το κράτος ( το οποίο κάλυψε οικονομικά τις κηδείες των θυμάτων) να μην ανοιχτούν τα φέρετρα γιατί η εικόνα είναι σοκαριστική, δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία του πένθους και εγείρει υποψίες στους εξαιρετικά ευάλωτους γονείς, που δεν μπορούν να θρηνήσουν τα παιδιά τους, όπως επιθυμούν. Υπάρχει και η περίπτωση αγνοούμενου ανθρώπου, που δεν έχει τίποτα βρεθεί από το σώμα του. Ακόμη πιο δύσκολο…
Η εμπιστοσύνη κλονίζεται. Η αδικία δυσκολεύει. Και τι θα γίνει μετά?
Τι αποτύπωμα θα αφήσει το γεγονός αυτό στους συγγενείς των θυμάτων, στους επιζώντες, στην κοινωνία ολάκερη που θρηνεί τον «αφρό» της, την ελπίδα των νιάτων, το μέλλον της???
Ο χρόνος θα δείξει πού θα βγει όλο αυτό.
Σε πρώτη φάση κινητοποιήθηκαν πολλοί φορείς ψυχικής υγείας για την υποστήριξη και την παροχή άμεσης ψυχικής φροντίδας στους ανθρώπους που εμπλέκονται άμεσα με το δυστύχημα. Φυσικά σε αυτή τη φάση, πέρα από την ενεργητική ακρόαση, ίσως τη χορήγηση κάποιας φαρμακευτικής αγωγής για την ανακούφιση από τον ψυχικό πόνο, την έκφραση διαθεσιμότητας, την «αγκαλιά» και το σεβασμό απέναντι στον πόνο αυτών των ανθρώπων, δεν μπορεί να υπάρξουν ιδιαίτερες παρεμβάσεις.
Το πένθος έχει στάδια, τα οποία χρονικά διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο : άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή. ‘Οσο πιο ξαφνικό είναι ένα γεγονός, τόσο περισσότερος χρόνος χρειάζεται για να το διαχειριστεί κανείς. Έχει λοιπόν σημασία, η παροχή ψυχικής βοήθειας στους ανθρώπους αυτούς να είναι χρόνια κι όχι κάτι που προσφέρεται όσο κρατάει η δημοσιότητα του γεγονότος…
Συνήθως – και δυστυχώς – με την πάροδο του χρόνου, η μείωση της κοινωνικής προσοχής καθώς και η απόσυρση των κρατικών και εθελοντικών δομών, συμβάλλουν στη θλίψη, το θυμό και την αίσθηση απογοήτευσης και μοναξιάς, σε όσους έχουν πληγεί από ένα καταστροφικό γεγονός. Η αλήθεια είναι – και οι ειδικοί ψυχικής υγείας το γνωρίζουμε καλύτερα – πως όταν φύγει το έντονο στρες και το συναισθηματικό «μούδιασμα» από μια απώλεια, τότε βγαίνουν στην επιφάνεια τα προβλήματα : μετατραυματικό στρες, διαταραχές άγχους, κατάθλιψη, ψυχοσωματικά θέματα, προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις, χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών και άλλα. Έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένοι άνθρωποι δυσκολεύονται περισσότερο το δεύτερο χρόνο του πένθους, καθώς τότε έχουν πλέον συνειδητοποιήσει πραγματικά την απώλειά τους.
Όταν λοιπόν τα φώτα πέσουν, τότε υπάρχει μεγαλύτερη η ανάγκη στήριξης αυτών των ανθρώπων. Να το θυμόμαστε αυτό σαν κοινωνία.
Να μην ξεχνάμε. Τα γεγονότα μας αλλάζουν και πρέπει να μας διδάσκουν. Να μαθαίνουμε για να προχωρούμε…
Τέμπη 2023. Ρωγμή στο χρόνο.
