Άρθρο της Ειρήνης Ραϊδη, Ψυχολόγου , Ειδικευμένης στη Συστημική Ψυχοθεραπεία
Τόνοι χαρτί και μελάνι έχουν ξοδευτεί για την ψυχολογία των σωματικά και ψυχικά ασθενών…. Κι όχι αδίκως.
Για την οικογένεια και τους συνοδούς αυτών….. ούτε τα μισά! Οι φροντιστές των πασχόντων είναι όμως απαραίτητοι για την επιβίωση τους και ταυτόχρονα πρέπει να ζουν και τη δική τους ζωή, επιβαρυμένη κατά πολύ….
Το κερασάκι στην τούρτα, είναι τα κοινωνικά στερεότυπα που καλά κρατούν και αφορούν τον τρόπο που θεωρεί ο «κόσμος» ότι πρέπει να στέκεται ο συνοδός (σύζυγος, μητέρα, παιδιά, αδέρφια κτλ) στην όλη κατάσταση. Ο «κόσμος» λοιπόν, που βρίσκεται «έξω από το χορό» και καλά κάνει γιατί δεν χρειάζεται να βασανίζεται κανείς, μπορεί να θεωρεί πως ο συνοδός πρέπει να είναι θλιμμένος, να κλαίει, να χτυπιέται, να είναι αφρόντιστος, χωρίς προσωπικές ανάγκες, χωρίς κοινωνική ζωή, κλεισμένος στη θλίψη του δωματίου ή του νοσοκομείου, να μην τρώει, να μην κοιμάται, να υποφέρει αγόγγυστα όσο χρειαστεί….. μήνες, χρόνια, δεν τους αφορά. Προφανώς, ο «κόσμος» δεν κάνει τον κόπο να μπει στη θέση ούτε του ασθενή ούτε του φροντιστή (αν και κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε, γιατί στη ζωή το πιο πιθανό είναι να βρεθείς αργά ή γρήγορα είτε στη μια είτε στην άλλη θέση) και να αναρωτηθεί κατά πόσο βιώσιμη είναι αυτή η στάση. Έχουμε ακούσει ιστορίες του τύπου «Ακούς, πέθανε η γυναίκα του τάδε! Τον άντρα της περιμέναμε, που ήταν κατάκοιτος τόσα χρόνια και τον φρόντιζε, και τελικά έφυγε αυτή πρώτη!!». Συχνά μάλιστα ο βαριά ασθενής μπορεί να ζήσει άλλα τόσα χρόνια, ενώ οι φροντιστές έχουν φύγει από τη ζωή. Οι άνθρωποι που στέκονται δίπλα στους ασθενείς τους, δίνουν τεράστια μάχη καθημερινά. Διαφορετική, μα και αντίστοιχη των ασθενών. Είναι οι αφανείς ήρωες της διπλανής πόρτας, που προσπαθούν να συμβιβάσουν τα ασυμβίβαστα : τη ζωή με το θάνατο, την αρρώστια με την υγεία. Και ο «κόσμος» τους περιμένει στη γωνία, να τους δικάσει και καταδικάσει για απλά πράγματα, που όμως για αυτή την κατηγορία των ανθρώπων, θεωρούνται απαγορευμένα. «Δεν μπορεί να πίνει καφέ έξω αυτός όταν η γυναίκα του υποφέρει…. Για όνομα του Θεού!!!», «Μα καλά πως την έχει δει αυτή, να ντύνεται και να βάφεται και να πηγαίνει βόλτα με τα παιδιά της ενώ ο άντρας της είναι στο νοσοκομείο!!!! Ντροπής πράγματα.» και για να το τελειώσω : «Μα καλά, δεν ντρέπονται τα παιδιά του, να βάλουν τη μάνα τους στην κλινική αντί να την φροντίσουν;; Και πήγαν και διακοπές!!!Αν είναι δυνατόν!!!!».
Καταλαβαίνω πως φαίνονται και πως ακούγονται όλα αυτά… Κάθε οικογένεια όμως, έχει τους δικούς της κανόνες και κώδικες. Οι «απ’ έξω» πώς μπορεί να ξέρουν καλύτερα;; Επίσης, έχουν αναρωτηθεί πώς θα αντέξει μια οικογένεια και πώς θα διαχειριστεί χρόνια προβλήματα υγείας, αν δεν έχει «ανάσες ζωής» ανάμεσα;
Ο βασικός κανόνας στην εκπαίδευση για τους διασώστες, ναυαγοσώστες και όλους τους ανθρώπους που ως επάγγελμα έχουν τη διάσωση ζωών, είναι ότι πρέπει να εξασφαλίσουν πρώτα τη δική τους ζωή κι επιβίωση για να μπορέσουν να σώσουν και άλλες ζωές. Γιατί το να χαθούν δυο ζωές, αυτή αυτού που κινδυνεύει και αυτή του διασώστη, δεν ωφελεί σε κάτι, πραγματικά. Το ίδιο ισχύει για το μαραθώνιο ζωής των ασθενών και των φροντιστών τους. Δεν υπάρχει καμιά χρησιμότητα στο να χαθούν όλοι σε αυτό τον αγώνα. Οι άνθρωποι που προσφέρουν καθημερινή φροντίδα, αγάπη και αλληλεγγύη, χρειάζονται και οι ίδιοι «τροφή» για να ανταπεξέλθουν στο ρόλο τους. Και ψυχολογική υποστήριξη. Αν αυτές τους οι ανάγκες παραμεληθούν καιρό τότε στοιχίζουν πολύ ακριβά : την ίδια τους τη ζωή, τον ψυχικό τους μαρασμό, τη σωματική τους υγεία, τον εαυτό τους. Και τότε… πόσο βοηθητικοί θα είναι τότε για τον άνθρωπο που πάσχει;;; Τότε…. Θα έρθει ο «κόσμος» να βοηθήσει;;; Όχι βέβαια! ‘Η θα βοηθήσει για όσο θελήσει κανείς για να νιώσει «φιλάνθρωπος» και να ικανοποιήσει την ανάγκη του να νιώσει «καλά και υγιής» μπροστά στην αρρώστια του άλλου, και μετά θα αποχωρήσει όσο γρήγορα ήρθε.
Η κριτική περισσεύει σε τέτοιες καταστάσεις. Η αγάπη, η κατανόηση και η αγκαλιά λείπει. Δώστε τους αυτή την αγκαλιά!
Και τέλος πάντων… ας είμαστε και λίγο άνθρωποι!!
